Ön Yeşil Fren Lambası, Parlak Bir Fikir mi, Yeni Bir Karmaşa mı?

[ŞarjHattı]

Geçtiğimiz günlerde yayımlanan bir araştırmaya göre, araçların ön kısmına yerleştirilecek yeşil fren lambalarının, özellikle kavşaklarda yaşanan kazaların oranını ciddi ölçüde azaltabileceği öne sürüldü. Otomobil üreticilerinin de ilgi gösterdiği bu yeni sistemin, yakın gelecekte bazı modellerde standart hale gelmesi bekleniyor.

İlginçtir, bu fikir uzun süredir benim de aklımdaydı. Hatta defalarca kendi kendime "Neden araçların önünde fren lambası yok? Karşıdan gelenin yavaşladığını nasıl anlayacağız?" diye sormuşumdur. Özellikle kavşaklarda, bir aracın frene mi bastığı yoksa geçmeye mi hazırlandığı belirsizliği gerçekten kafa karıştırıcı olabiliyor. Bu da haliyle kazalara davetiye çıkarabiliyor. Dolayısıyla ilk etapta bu haber bana “Bak işte ben dememiş miydim?” dedirtti.

Ancak meseleye biraz daha geniş bir çerçeveden ve soğukkanlılıkla bakınca, işin pek de o kadar basit olmadığını fark ediyorsunuz.

Işıklar Ne Anlatır?​

Trafikteki ışık düzenlemeleri rastgele değil, yüz yılı aşkın bir süredir süren güvenlik ve iletişim deneyimlerinin ürünü. Beyaz ışık, gelen aracı; kırmızı ışık ise giden aracı temsil eder. Fren lambalarının yalnızca arkada yer almasının sebebi de budur: Arkadaki sürücüyü yavaşlama veya durma konusunda uyarmak.

Bu sistem, sürücülerin araç hareketlerine göre tepki vermesi için yeterli kabul edilir. Nitekim günümüzde tüm sürücüler (en azından teorik olarak) bu işaretleri biliyor ve buna göre refleks geliştirmiş durumda. Yani bu görsel düzenlemelerin hedef kitlesi ağırlıklı olarak diğer sürücülerdir. Karşıdan gelen sürücünün frene bastığını göstermeye çalışmak, görsel bilgi yükünü gereksiz yere artırabilir.

Yeşil Işık ve Yeni Sorular​

Yeşil renkli ön fren lambası gibi yeni bir unsurun eklenmesi ilk bakışta faydalı gibi görünebilir, ama beraberinde pek çok pratik riski de getiriyor. Örneğin:

• Yanıltıcı sinyaller: Araç motor freniyle yavaşlarken fren ışığı yanmaz. Karşıdan gelen sürücü bunu “frene basmıyor, geçecek” diye yanlış yorumlayabilir.
• Manuel vitesli araçlarda dur-kalk anlarında sürücü frenden ayağını çeker, ama araç yine de hareket etmez. Ancak ön fren lambası söneceği için “harekete geçiyor” sanılabilir.
• Görsel karmaşa: Geceleri ya da düşük görüş şartlarında fazla sayıda ışıklı sinyal, özellikle yorgun ya da düşük dikkat kapasitesine sahip sürücüler için ciddi bir dikkat dağıtıcıya dönüşebilir.
• Fazla bilgi, az tepki: Günümüzde sürücüler bir yandan aynalara, ekrana, sinyale, yola, gösterge paneline bakarken şimdi bir de “karşıdan gelen araç fren yapıyor mu?” bilgisine mi odaklanacak? Bu bilgi yükü karar verme süresini uzatabilir.

İstatistik Her Şeyi Açıklamaz​

Haberde 200 kaza örneği analiz edilerek bu sistemin kazaları önleyebileceği sonucuna varılmış. Ancak bu, nedensel bir çıkarım için yeterli değil. Gerçek trafik ortamı onlarca değişken içerir: yol durumu, hava, görüş mesafesi, araç hızı, sürücünün dikkat düzeyi, refleks süresi gibi. “Eğer fren ışığı olsaydı bu kaza olmazdı” demek, basit bir korelasyonun ötesine geçemiyor.

Çözüm Basitlikte Gizli​

Ön fren lambası fikri, teorik olarak cazip görünse de pratikte dikkat dağıtıcı, yanıltıcı ve bilgi karmaşasını artırıcı yönleriyle risk barındırıyor. Asıl ihtiyaç, sürücülerin temel trafik kurallarına hâkim olması, geçiş önceliklerine riayet etmesi ve dikkatli sürüş alışkanlığı geliştirmesi.

Işıklı sistemleri artırmak yerine, mevcut sistemin daha iyi anlaşılmasını ve uygulanmasını sağlamak daha etkili bir çözüm olabilir. Unutmayalım ki; fazladan ışık, daha fazla güvenlik değil, bazen daha az netlik anlamına gelebilir.

 

[edamed06]

Haklısınız, ön fren lambası fikri ilk bakışta çok mantıklı geliyor. Ben de sık sık kavşaklarda karşıdan gelen aracın ne yapacağını anlamakta zorlandığım oluyor. Ancak yazınızdaki gibi, yanıltıcı sinyaller ve artan görsel karmaşa da göz ardı edilmemeli. Belki de çözüm, sürücü eğitimine ve bilinçlendirmeye daha fazla odaklanmakta yatıyor. Daha iyi bir sürücü eğitimiyle, sürücüler birbirlerinin sinyallerini daha iyi anlayabilir ve böylece kazalar azalabilir. Ayrıca, kavşaklardaki işaretlemelerin iyileştirilmesi de önemli bir faktör olabilir.