AC ve DC Şarj Arasındaki Fark Nedir?

[ŞarjHattı]

Elektrikli araç (EV) sahiplerinin en çok merak ettiği konulardan biri, AC (Alternatif Akım) ve DC (Doğru Akım) şarj sistemleri arasındaki farktır. Her iki yapı da temelde aynı hedefe hizmet eder: bataryayı şarj etmek. Ancak, bunu yapma yöntemleri, hızları ve kullanılan donanımlar bakımından ciddi farklılıklar gösterir.

1. Temel Prensip: Akım Türü ve Dönüşüm Noktası​

• AC (Alternatif Akım), evlerde ve genel elektrik şebekesinde kullanılan akım türüdür. Akım yönü sürekli olarak değişir (saniyede 50 kez – 50 Hz).
• DC (Doğru Akım) ise sabit yönlü bir akımdır; bataryalar sadece DC akımı depolayabilir.

Kritik fark, bu dönüşümün nerede yapıldığıdır:

Şarj Tipi	Dönüştürme Nerede Yapılır?	Kullanılan Ekipman
AC Şarj	Araç içindeki On-Board Charger (OBC) tarafından AC → DC dönüşümü yapılır.	Araç içi dönüştürücü
DC Şarj	Şarj istasyonu içinde bulunan yüksek güçlü dönüştürücü AC’yi DC’ye çevirir ve doğrudan bataryaya aktarır.	İstasyon içi dönüştürücü

Yani AC şarjda dönüşüm araç içinde, DC şarjda ise istasyonda gerçekleşir.

Şarj Hızı ve Güç Seviyeleri​

• AC şarj genellikle 3.7 kW – 22 kWaralığında güç sunar.
  • Ev tipi priz (2.3 kW civarı) → yavaş şarj
  • Wallbox (7.4 kW / 11 kW / 22 kW) → orta seviye
• DC şarj ise 50 kW ile 350 kWarasında değişen güçlere ulaşabilir.
  • Bu sayede batarya kapasitesine göre 20-30 dakikada %80 dolum mümkündür.

Örnek:
Bir 60 kWh bataryalı araç;

• 11 kW AC şarj ile yaklaşık 6 saat,
• 100 kW DC şarj ile yaklaşık 35 dakika içinde %80 seviyesine ulaşır.

Teknik Bileşenler ve Şarj Protokolleri​

AC Şarj:​

• Şarj portu standartları: Type 1 (J1772) veya Type 2 (Mennekes – Avrupa standardı)
• İletişim protokolü: IEC 61851 (PWM sinyaliyle araç ve şarj cihazı arasında haberleşme)
• Kontrol birimi: Araç içi OBC (On-Board Charger)
• Sınırlayıcı etken: OBC kapasitesi (örneğin araç 11 kW destekliyorsa, 22 kW’lık AC istasyondan da 11 kW alabilir)

DC Şarj:​

• Şarj portu standartları:
  • CCS (Combined Charging System – Avrupa)
  • CHAdeMO (Japonya – Nissan, Mitsubishi)
  • GB/T (Çin standardı)
• İletişim protokolü: PLC (Power Line Communication) – ISO 15118 standardı
• Kontrol birimi: İstasyon içi DC dönüştürücü ve güç modülleri
• Batarya yönetimi (BMS): Doğrudan istasyon ile iletişim kurar, gerilim/akım değerlerini optimize eder.

4. Avantaj ve Dezavantaj Karşılaştırması​

Özellik	AC Şarj (Alternatif Akım)	DC Şarj (Doğru Akım)
Dönüştürme Yeri	Araç içi OBC	Şarj istasyonu
Şarj Süresi	Uzun (4–10 saat)	Kısa (15–45 dakika)
Kapasite (kW)	3.7–22 kW	50–350 kW
Kurulum Maliyeti	Düşük	Yüksek
Kullanım Alanı	Ev, otopark, ofis	Otoyol, istasyon
Donanım Karmaşıklığı	Basit	Yüksek güç elektroniği gerektirir
Batarya Ömrü Etkisi	Daha az ısınma → uzun ömür	Yüksek akım → termal stres riski
Verimlilik	%90 civarı	%94–97 arası
Soğutma İhtiyacı	Genellikle pasif	Aktif sıvı soğutma sistemi gerekir

5. Batarya Sağlığı Üzerindeki Etkiler​

DC şarjın yüksek akım vermesi bataryada termal stres oluşturabilir. Bu nedenle üreticiler, sık DC şarj yerine günlük kullanımda AC şarjı, uzun yol veya acil durumlarda ise DC hızlı şarjı önerir.
Batarya yönetim sistemi (BMS), DC şarj esnasında gerilim, sıcaklık ve akım değerlerini milisaniyeler içinde izleyerek hücre bazında dengeleme yapar. Ancak bu süreç ne kadar gelişmiş olursa olsun, uzun vadede DC şarj yoğunluğu batarya kapasitesinde %5–10 oranında azalmaya neden olabilir.

6. Teknik Özet: Elektriksel Akış Şeması​

AC Şarj Akışı:​

Şebeke (AC) → Wallbox → Araç OBC (AC→DC dönüşüm) → Batarya

DC Şarj Akışı:​

Şebeke (AC) → DC Şarj Ünitesi (Dönüştürücü) → Doğrudan Batarya
Bu fark, DC şarjın neden çok daha hızlı olabildiğini açıklar: Dönüşüm yükü araçtan alınmış, doğrudan bataryaya güç aktarımı sağlanmıştır.

Hangi Şarj Tipi Ne Zaman Tercih Edilmeli?​

• AC Şarj:
  • Günlük kullanım, gece boyunca evde şarj
  • Araç filosu veya otoparklarda planlı şarj döngüleri
  • Düşük işletme maliyeti isteyen kullanıcılar
• DC Şarj:
  • Uzun yolculuklarda kısa duraklamalar
  • Otoyol üzeri hızlı şarj istasyonları
  • Ticari filolar (örneğin taksi, kargo)

İki Sistem, Tek Amaç​

AC ve DC şarj sistemleri birbirinin rakibi değil, tamamlayıcısıdır. AC şarj düşük maliyetli ve batarya dostu bir çözüm sunarken, DC şarj hız ve zaman kazancı sağlar.
Gelecekte, 800V mimarili araçlar ve yüksek verimli soğutma sistemleri sayesinde DC şarj süreleri daha da kısalacak, 10 dakikanın altına inmesi beklenmektedir.