EPA ve WLTP Elektrikli Araç Menzil Testleri, Neden Bu Kadar Farklılar?

[ŞarjHattı]

Bir elektrikli aracı merak eden biriyle konuştuğunuzda, menzil konusuna geldiğinizde muhtemelen iki farklı cevap alırsınız. Çünkü dünyanın farklı bölgelerinde farklı menzil test standartları kullanılıyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde Environmental Protection Agency (EPA) testleri uygulanırken, Avrupa’da ve diğer bölgelerde Worldwide Harmonised Light Vehicle Test Procedure (WLTP) ölçümleri geçerli. (Çin’de ise tamamen farklı bir standart mevcut.)

Sorun şu: Aynı araç olmasına rağmen bu testler farklı sonuçlar verir. Genellikle WLTP değeri EPA değerinden daha yüksek çıkar. Örneğin, 40 kWh bataryalı ikinci nesil Nissan Leaf modeline bakalım. EPA’ya göre menzili 151 mil (yaklaşık 243 km), WLTP’ye göre ise 170 mil (yaklaşık 273 km). Aradaki fark azımsanacak gibi değil.

Peki neden böyle? Ve daha da önemlisi: Hangisi gerçeğe daha yakın? Cevap, bu araçların nasıl test edildiğinde gizli. Her iki test de laboratuvar ortamında, “dinamometre” adı verilen bir döner platformda gerçekleştirilir. Bu platformda ortam sıcaklığı, hız ve durma süreleri tüm araçlar için aynı şekilde ayarlanır. Ancak kullanılan prosedürler ve sonuçların değerlendirilme biçimi bu iki test arasında ciddi farklar yaratır.

EPA Elektrikli Araç Test Prosedürü Nasıl Uygulanıyor?​

Otomobil üreticileri, modellerini piyasaya sürmeden önce kendi testlerine dayanarak tahmini menzil değerleri oluşturur. Ardından, bu tahminleri EPA onaylı resmi testlerle doğrularlar. EPA, üreticilerin test sonuçlarını inceleyip belli sayıda aracı kendisi de denetler. 2008’den beri içten yanmalı araçlar için EPA testleri beş ayrı sürüş döngüsünden oluşur. Bunlar şehir, otoyol, yüksek hız, klima açıkken ve düşük sıcaklıkta yapılan testlerdir.

Elektrikli araçlar (EV) ve plug-in hibritler (PHEV) içinse sistem biraz farklı işler. EV’ler Şehir Döngüsü (City Test), Otoyol Döngüsü (Highway Test) ve Şehir/Otoyol Kombine Testi (Multi-Cycle) olmak üzere iki veya üç farklı aşamadan geçer. Her testten önce batarya üretici tavsiyesiyle tamamen şarj edilir ve araç gece boyunca bekletilir. 2024 model yılıyla birlikte EPA, tamamen elektrikli araçların test metodolojisini revize etti. Artık sonuçlar, gerçek dünya koşullarına daha yakın değerler verecek şekilde hesaplanıyor. Bir araçta tek bir sürüş modu varsa, test sadece o modda yapılır.

Birden fazla mod varsa (Eco, Comfort, Sport gibi), iki farklı yöntem izlenir:

1. En iyi ve en kötü durum modları belirlenir, her ikisinde de test yapılır ve ortalaması alınır.
2. Sadece en kötü durum modu seçilir ve test o şekilde tamamlanır.

Şehir Testi sırasında araç dinamometre üzerinde sürekli şehir döngülerinden geçer; batarya tamamen bitene kadar bu döngü tekrarlanır. Ardından araç AC kaynakla yeniden şarj edilir ve tüketilen enerji (kWh/100 mil) hesaplanır. Şarj kayıpları da bu değere dahil edilir. Enerji tüketiminin “MPGe” (miles per gallon equivalent) cinsinden hesaplanması için EPA sabit bir dönüşüm faktörü kullanır: 1 galon benzine eşdeğer 33.705 kWh.

Bu testin amacı, dur-kalk trafiği simüle etmektir. Maksimum hız 56 mph (90 km/s), ortalama hız 21 mph (34 km/s) civarındadır ve 11 mil (17.7 km) uzunluğundaki döngü 23 kez durma içerir. Klima ve ısıtma sistemleri kapalı tutulur.

Otoyol Testi ise daha akıcı trafik koşullarını simüle eder. Maksimum hız 60 mph (96.5 km/s), durma yoktur ve döngü 10.3 mil (16.5 km) sürer. Batarya bitene kadar bu döngü de tekrarlanır. Elde edilen toplam mesafe, EPA otoyol menzili olarak kaydedilir. Bazı üreticiler, ayrıca Multi-Cycle City/Highway Test seçeneğini de uygular. Bu testte araç, şehir ve otoyol döngüleri arasında dönüşümlü olarak sürülür. Test boyunca bataryanın deşarj verileri (voltaj, akım, enerji) izlenir. Ardından araç tamamen şarj edilir ve enerji tüketimi matematiksel olarak hesaplanır.

EPA ve WLTP Arasındaki Temel Farklar​

EPA, test sonuçlarını doğrudan etikete yansıtmaz. Test tamamlandıktan sonra, elde edilen menzil değeri 0.7 katsayısı ile çarpılır. Bu da rakamların yaklaşık %30 oranında düşmesine neden olur. Yani, eğer araç laboratuvarda 400 km menzil gösterdiyse, etikette 280 km olarak yazılır. Aynı şekilde enerji tüketimi de ters yönde düzeltilir: 0.7’ye bölünür, yani daha yüksek görünür.

Sonuçta, etikette gördüğümüz “EPA menzili” şehir ve otoyol değerlerinin %55 şehir, %45 otoyol ağırlığıyla ortalamasıdır. Bu nedenle EPA, genellikle gerçek dünya sonuçlarına WLTP’ye kıyasla daha yakın kabul edilir.

WLTP Nedir ve Nasıl Çalışır?​

WLTP, 2017 yılında Avrupa Birliği tarafından eski NEDC testinin yerine getirildi. Amaç, daha “gerçekçi” sonuçlar elde etmekti. Bu prosedür günümüzde sadece Avrupa’da değil, birçok başka ülkede de geçerlidir. WLTP testi sırasında araçlar WLTC-C adı verilen bir sürüş döngüsüne tabi tutulur. Bu döngü, aracın güç-ağırlık oranı ve maksimum hızına göre dört alt kategoriye ayrılır: Düşük (Low), Orta (Medium), Yüksek (High) ve Ekstra Yüksek (Extra High).

Bu testte araç 30 dakika boyunca 14.4 mil (23.26 km) yol alır. Maksimum hız 81.5 mph (131 km/s), ortalama hız ise 31 mph (50 km/s) civarındadır. Test boyunca araç 227 saniye (yaklaşık 3.7 dakika) durur. Tıpkı EPA testinde olduğu gibi, elektrikli araçlar batarya tükenene kadar bu döngüyü tekrarlar. Ayrıca “sabit hız segmentleri” eklenerek test süresi kısaltılır. WLTP testlerinde ortam sıcaklığı sabit 23°C olarak belirlenmiştir.

WLTP’de Elektrikli Araçların Menzili Nasıl Hesaplanıyor?​

WLTP, test sürecini dört bölüme ayırır: iki dinamik ve iki sabit segment. Dinamik segmentlerde araç, şehir (Low ve Medium) ve yüksek hız döngülerini tamamlar. Sabit segmentlerde ise araç 100 km/s sabit hızda sürülür.

Tüm test boyunca bataryanın voltajı ve akımı izlenir. Batarya tamamen tükendiğinde araç tekrar %100 şarj edilir. Böylece kullanılabilir batarya enerjisi (Wh) ölçülür.

Formül şu şekildedir:
Menzil (km) = Kullanılabilir batarya enerjisi (Wh) / Enerji tüketimi (Wh/km)
WLTP’de şehir menzili ise yalnızca şehir alt döngülerinin (Low + Medium) enerji tüketimine göre hesaplanır.

Plug-in Hibritlerde (PHEV) WLTP Farkı​

PHEV araçlar için WLTP oldukça esnek davranır. Elektrikli menzil yalnızca şehir döngüsünde test edilir. Bu nedenle yüksek hızlarda menzil ölçülmez. Bu da genellikle EPA’ya kıyasla daha iyimser sonuçlar ortaya çıkarır.

Neden EPA ve WLTP Sonuçları Farklı?​

Özetle fark, iki temel noktadan kaynaklanır:

1. EPA, testte ölçülen mesafeyi %70 katsayısıyla düşürerek gerçek dünyaya yaklaşır.
2. WLTP ise bu düzeltmeyi yapmaz, formül bazlı sonuçları doğrudan kullanır.

Ayrıca EPA dinamik sıcaklık aralığında test yaparken, WLTP sabit 23°C ortamda çalışır. Bu fark özellikle soğuk havalarda EPA’nın daha temkinli, WLTP’nin ise daha iyimser sonuçlar vermesine neden olur. Gerçek dünyada ise menzil; sürüş stili, sıcaklık, hız, klima kullanımı ve batarya sağlığı gibi birçok faktöre bağlıdır. Yani laboratuvar sonuçları size fikir verir, ancak her zaman birebir örtüşmez.

EPA genellikle gerçek kullanıma daha yakın, WLTP ise teorik olarak daha yüksek menzil gösterir. Dolayısıyla Türkiye’de satılan birçok elektrikli araçta WLTP değeri yazsa da, gerçek kullanımda bu değerin %10-25 altında sonuçlar görmek olağandır.